NOMUS jest Anetą

Funkcję kierowniczki tej instytucji pełniła od 21 października do 31 grudnia 2021 roku, później została odwołana. Aktywność i wybitne kompetencje Anety jako kuratorki, wizjonerki, bezkompromisowej twórczyni nowych instytucji (Instytut Sztuki Wyspa, Centrum Sztuki Współczesnej „Łaźnia”, NOMUS) były i pozostaną nie do przecenienia.

Poznałyśmy się pod koniec lat 90., podczas moich studiów w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. Od tego czasu pracowałyśmy razem i byłyśmy dla siebie wsparciem – początkowo obie w Galerii Wyspa w Gdańsku, później w różnych gdańskich instytucjach. Równolegle doświadczałyśmy i praktykowałyśmy sztukę krytyczną, uczestnicząc w wystawach, wykładach, spotkaniach, żyjąc bardzo intensywnie. Aneta potrafiła „obdarzyć sobą”, swoim zainteresowaniem i przyjaźnią. Robiła to wyjątkowo hojnie, miała liczne grono przyjaciół w Polsce i na świecie. Ciągle trudno jest się pogodzić z jej odejściem. Będąc obok, obserwowałam szereg jej sukcesów: świetnych, dopracowanych wystaw, oryginalnych autorskich projektów, pasjonujących tekstów krytycznych. Widziałam też porażki: publiczną walkę w sądzie o sprawiedliwą ocenę i dobre imię przeciwko fałszywym pomówieniom, a także w życiu osobistym – długie zmaganie się z przemocą ze strony bliskich osób. Dzięki silnej osobowości i konsekwencji Aneta zawsze umiała się podnieść, wyznaczając sobie kolejny cel. Tylko nieliczni wiedzieli, jak wiele ją to kosztowało.

NOMUS, tak wyczekiwana instytucja, była spełnieniem marzeń nie tylko jej twórczyni, ale i całego gdańskiego środowiska. Deklaracja programowa NOMUS została sformułowana przez Anetę w Manifeście.

O konflikcie wewnątrz muzeum dowiedziałam się od samej Anety. Jej współpracowniczki, Aleksandra Grzonkowska i Mariola Balińska, potwierdziły to. Problemem było agresywne zachowanie dyrektora muzeum wobec Anety i jej zespołu, utrudniane pracy przez blokowanie pomysłów, projektów autorskich, negowanie jej kompetencji aż do jawnego ignorowania. Mobbing ze strony dyrektora był manifestacją jego władzy, próbą zdyskredytowania Anety oraz sztuki współczesnej, którą, jak przyznawał, nie darzył zainteresowaniem.

W wyniku eskalacji konfliktu dyrektor pozbawił Anetę stanowiska kierowniczki NOMUS. Trudno było sobie wyobrazić gorszą sytuację, w której mogłaby się znaleźć. W tamtym czasie nikt jej nie pomógł, a nawet tego nie próbował (mam na myśli osoby decyzyjne w Mieście Gdańsk). Taka sytuacja budziła złość i niezgodę.

Celem akcji, którą przeprowadziłam 18 marca 2023 roku, podczas spotkania wokół katalogu kolekcji NOMUS, było ujawnienie wewnętrznego konfliktu oraz zademonstrowanie niezgody na przemoc dyrektora wobec Anety. Transparent oraz ulotki „NOMUS JEST ANETĄ” zaprojektowałam i przygotowałam we własnym zakresie w porozumieniu z Anetą. W akcji pomogli mi Dariusz Sitek oraz Piotr Grdeń, który kolportował ulotki.

Dorota Nieznalska – absolwentka Wydziału Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku. W latach 2010–2017 pracowała jako wykładowczyni na Wydziale Rzeźby i Intermediów gdańskiej ASP, gdzie w 2013 roku uzyskała stopień doktora. Realizuje prace z zakresu rzeźby, instalacji, fotografii i wideo. W swoich wczesnych pracach wykorzystywała m.in. symbole religijne; problem silnej tradycji katolickiej w Polsce łączyła z tematyką męskiej dominacji w społeczeństwie. Obecnie interesują ją zagadnienia relacji społecznych i politycznych w kontekście przemocy. Realizuje projekty badawcze dotyczące miejsc pamięci, śladów pamięci/zapomnienia oraz historii. Mieszka i pracuje w Gdańsku.