Arrow-long-left
PL|EN

Kanał sztuki

Wywiady

SUPER LESBA

Beata „Beatrix" Cymerman „Super Lesba" 2013-2016

„Super Lesba” to komiks LGBTQ+, którego jestem autorką. Rysowałam go w latach 2013–2016. W tamtym czasie „Super Lesba” była jedynym komiksem LGBTQ+ w Polsce wprost przedstawiającym bohaterkę-lesbijkę. Jest także wciąż jedynym polskim komiksem o superbohaterce, która jest nieheteroseksualna. „Super Lesba” jest dziełem przede wszystkim internetowym, ale okazjonalnie pojawiała się także w formie drukowanej jako jednostronicowy wydruk rozdawany głównie na lesbijskich imprezach.

Beata „Beatrix" Cymerman „Super Lesba" 2013-2016

Super Lesba to superbohaterka walcząca z faszyzmem i homofobią, z odpowiedzialnymi za tę ostatnią polskimi politykami, kibolami i Kościołem katolickim. Jak każda superbohaterka ma supermoce, w tym wypadku są to: pierścień na kciuku, który razi przeciwników tęczą, „wibro-paluch” jak na każdą porządną lesbijkę przystało oraz „sut-radar” reagujący na kobiety, które okazują się być „z branży”. Komiks ma charakter prześmiewczy, jest pół żartem, pół serio.

Do jego narysowania skłoniła mnie narastająca w kraju homofobia, a pomógł fakt, że pracowałam wtedy w instytucji publicznej, więc miałam więcej wolnego czasu. Innym powodem było to, że placówka nie była wolna od uprzedzeń. W pracy nie brakowało żarcików o LGBTQ+, a mój szef był związany z Ruchem Światło-Życie i nosił homofobiczne koszulki. Narastająca frustracja i siedzenie w szafie w pracy zmobilizowały mnie do działania, a że od dziecka rysowałam komiksy, które są dla mnie naturalną formą ekspresji… Pomysł na „Super Lesbę” pojawił się podczas wspólnego wyjazdu z koleżankami na Open’er Festival. Od słowa do słowa, od żartów przy piwie, pojawiły się pierwsze rysunki i później poszło. Od niezgrabnych czarno-białych kresek średniej jakości, przez kserówki, po komiks wrzucony na Facebooka.

Beata „Beatrix" Cymerman „Super Lesba" 2013-2016

Moja twórczość nie od razu cieszyła się popularnością, spotkałam się z dużą krytyką ze strony tęczowej społeczności. Bohaterka okazała się zbyt stereotypowa, za bardzo  męska, więc twierdzono, że „nie jest żadną reprezentacją”. Dostało mi się również za wartość estetyczną, dlatego że nie jestem po ASP. Smutne było to, że społeczność LGBTQ+ sama sobie narzuca, jak ma wyglądać kobieta i lesbijka, ale również to, że w ogólnym przekonaniu rysować mogą tylko osoby po szkołach artystycznych.

Komiks dopiero zyskał dużo lajków, gdy zobrazowałam palenie tęczy na placu Zbawiciela. Moja bohaterka rozprawiła się z bandą kiboli i uratowała płonącą tęczę. Ten gest był wtedy potrzebny. Ludzie czuli się bezsilni, więc ucieczka w świat fantazji była jakimś rozwiązaniem. Po pozytywnym odzewie zaczęłam wrzucać kolejne odcinki kpiące z polskich polityków i pokazujące paradoksy przymierza Polski z Kościołem.

Beata „Beatrix" Cymerman „Super Lesba" 2013-2016

Pomysły na kolejne rysunki pojawiały się w mojej głowie same. Stopniowo przerzuciłam się z „ołówka” na programy graficzne, głównie na Photoshopa i Clip Studio Paint. Z biegiem czasu komiks zaczął powstawać w kolorze. Wraz z moją dziewczyną Ulą połączyłyśmy „Super Lesbę” z imprezami muzycznymi dla społeczności LGBTQ+, organizowanymi w klubie Eufemia w Warszawie. Grałyśmy muzykę pod szyldem „Super Lesby”, a na imprezach rozdawałyśmy komiksy. Przychodziło bardzo dużo ludzi, atmosfera była cudowna. Stopniowo przeniosłam się na platformę Tumblr, gdzie wrzucałam już dłuższe formy komiksowe. Powstały dwie serie: „Super Lesba początek” i „Ból dojrzewania”.

W pierwszej kontynuowałam obserwację ówczesnej sytuacji politycznej, w drugiej skupiłam się na przedstawieniu dojrzewania bohaterki i dochodzenia do lesbijskiej tożsamości. W czasie rysowania drugiej serii dostałam sporo pozytywnych komentarzy od młodzieży, dla której komiks okazał się dużym wsparciem. W międzyczasie profil na Facebooku został zaatakowany, prawdopodobnie przez zwolenników prawicy, którzy zgłaszali moją stronę jako obraźliwą. Niektórym przeszkadzało, że tak swobodnie przedstawiam lesbijski seks, używam wulgaryzmów i naśmiewam się z Kościoła. Pod płaszczykiem zgłaszania słowa „lesba”, jako obraźliwego dla samych lesbijek, moja strona była regularnie blokowana przez Facebooka. W pewnym momencie musiałam nawet zmienić nazwę strony na „Super L”. To niestety wpłynęło negatywnie na widoczność komiksu, zasięgi zaczęły spadać. Nie mogłam wrzucać nowych odcinków, ludzie stopniowo przestali się nim interesować. Straciłam ochotę na rysowanie. Komiks miał służyć ludziom, jeśli więc nie mogłam prezentować komiksów w najbardziej popularnym medium społecznościowym, jakim był Facebook – ich tworzenie nie miało sensu. Na szczęście nie wszyscy zapomnieli o Super Lesbie, w międzyczasie pojawił się wywiad w Replice i audycja w Radiu RDC.

Beata „Beatrix" Cymerman „Super Lesba" 2013-2016

Pozytywnym wydarzeniem związanym z „Super Lesbą” było wystawienie moich prac w berlińskim Schwules Museum na wystawie „Super Queeroes – our LGBT Comic Book Heroes and Heroines”, która miała miejsce od 21 stycznia do 26 czerwca 2016 roku. To była pierwsza wystawa na świecie przedstawiająca komiksy, których bohaterami były osoby LGBTQ+. Skupiała się zarówno na „superbohaterkach_rach” w czystym tego słowa znaczeniu, czyli przedstawieniu X-mena, Catwoman, Batwoman oraz innych bohaterek_rów Marvela i DC Comics, ale też superbohaterów, jakimi są osoby LGBT walczące na co dzień z dyskryminacją i autorki_rzy komiksów LGBT, które_rzy w swoim kraju są swego rodzaju bohaterkami_rami. Na wystawie znalazły się prace takich wybitnych artystek_ów, jak Alison Bechdel, autorka między innymi komiksów: „Fun Home,” „Jesteś moją matką?” czy serii „Dykes to Watch Out For”, Howard Cruse, autor „Stuck Rubber Baby” – przejmującego komiksu łączącego aspekty homofobii i rasizmu, czy znany wszystkim Tom of Finland, autor homoerotycznych ilustracji gejów „skórzaków”. „Super Lesba” reprezentowała blok niezależnych komiksów z Europy Wschodniej. Krótko po wystawie, w tym samym roku, brałam udział w festiwalu komiksowym Comic Invasion Berlin, na którym wystawiałam swoje prace nawiązujące do wystawy w Schwules Museum.

Beata „Beatrix" Cymerman Wystawa Superqueeroes Schwules Museum 2016

Po wystawie i festiwalu jeszcze przez krótki czas rysowałam „Super Lesbę”, jednak życie zmusiło mnie do szukania nowej pracy i skupienia się na zawodowej stronie życia. Rysowanie samo z siebie odeszło na dalszy plan. Później skoncentrowałam swoją ekspresję artystyczną na projektowaniu wzorów na koszulki. Czy wrócę do „Super Lesby”? Czas pokaże. Wydaje mi się jednak, że jest to zakończony rozdział mojego życia.

BEATRIX – łodzianka z urodzenia, warszawianka z przymusowej ucieczki przed łódzką padaką. Biolożka jarająca się zdrową dietą, naturą i kulturą queer. Rysuje od szóstego roku życia, zaczynała od gazetek szkolnych, później studenckich. Po paru latach przerwy i studiowaniu biologii, wróciła do rysowania autorskim komiksem „Super Lesba”, który zaczynał krótkimi formami na Facebooku, a potem przeniósł się na Tumblra. Rysuje komiksy, ilustracje w tematyce queer, zdrowia, zwierząt, roślin, ludzi. Ilustracje dla dzieci, proste animacje i gify. Brała udział w wystawie „SuperQueeroes – Our LGBT Comic Book heroes and heroines” w Schwules Museum w Berlinie (2016), tworzyła animację do serialu „Stolik” oraz ilustracje do gry komputerowej o równości małżeńskiej w Polsce.

***

ANEKS KOMIKSOWY

Bostońskie małżeństwa. Antologia komiksów o tematyce lesbijskiej
Komiksy dojrzały już dawno temu. Czas by dojrzeli też czytelnicy. Wspomnienie o „Bostońskich małżeństwach”. Rozmowa z Sylwią Kaźmierczak.

Beata Sosnowska

Marta Zabłocka

 

Newsletter

Bądź z nami na bieżąco – Zapisz się do naszego newslettera i śledź nas w mediach społecznościowych: