Arrow-long-left

Kanał sztuki

Wywiady

Minione przyszłości / Kreślenie początków – historia idei

Johannes Gierlinger, "Minione przyszłości"

[Kadr  filmu „Minione przyszłośći”. Policjanci w białych kaskach podczas demonstracji, stoją na tle budynku z dużymi oknami. W tle widać żółto-czarne flagi neofaszystowskiego ruchy Identytarystów]

„Minione przyszłości” to polityczno-poetycka refleksja nad istotą i konsekwencjami rewolucji. Modelowym punktem wyjścia tego filmowego eseju jest rewolucja marcowa 1848 roku w Wiedniu. Co pozostaje po rewolucji? Kiedy uważa się ją za porażkę? Kiedy i jak widoczne są jej osiągnięcia? Czy wszystkie rewolucje potrzebują długiego trwania?

W Wiedniu dwie filmowe postaci wyruszają na poszukiwania, przemierzają czas i przestrzeń, przede wszystkim pragnąc jednego: zrozumieć, jaka przyszłość leży w przeszłości, a jaka przeszłość w przyszłości. Niczym miejscy archeolodzy, poszukują dawno zapomnianych reminiscencji historycznych zmagań i łączą je ze współczesnymi formami politycznego oporu. Pomniki, miejsca pamięci i centralne punkty rewolucji 1848 roku są analizowane pod kątem ich znaczenia i związku z teraźniejszością oraz porównywane z demonstracjami politycznymi ostatnich lat. W ten sposób „Minione przyszłości” podejmują namysł nad praktyką zbiorowego pamiętania i zapominania. Co sposób, w jaki pamiętamy, mówi o nas samych? Co mówi o czasach, w których żyjemy i o naszych możliwych przyszłościach? W jaki sposób historia wpisuje się – w dużej mierze niezauważalnie dla nas – w naszą teraźniejszość i czego możemy się z niej nauczyć o współczesności i przyszłości?

Johannes Gierlinger, "Minione przyszłości"

Johannes Gierlinger, "Minione przyszłości"

Johannes Gierlinger, "Minione przyszłości"

Johannes Gierlinger, "Minione przyszłości"

[Cztery kadry z filmu. Przedstawiają kolejno: ludzi z transparentem: FUTURE (przyszłość); policjantów na tle reklamy z rudym kotkiem; portret młodej osoby w niebieskiej koszulce; fragment litografii przedstawiającej protestujący tłum]

„Minione przyszłości” łączą fragmenty przeszłości i obrazy teraźniejszości, układając je na nowo. Tak jak kiedyś, również dzisiaj ulica jest miejscem newralgicznym, gdzie ujawniają się problemy i rozładowywane są napięcia społeczne. Kamera dokumentuje wiedeńskie demonstracje na przestrzeni lat, między innymi protesty prawicy i jej oponentów, jak ruch Młodzieżowy Strajk Klimatyczny czy zwolennicy niepodległości Biafry. Film pokazuje, że każdy aktualny ruch polityczny zawiera już w sobie historię tego minionego, tak jak w przyszłości zawarta jest jej przeszłość, która za kilka lat zostanie ponownie poddana redefinicji przez kolejne grupy.

Johannes Gierlinger Minione przyszłości

[Kadr z video przedstawia głowę ziewającego klauna. Postać zasłania dłonią usta, nosi różową perukę, na uszach ma słuchawki. W tle widać beżowy budynek – kamienicę]

Film Johannesa Gierlingera stanowi próbę zrozumienia natury tego, co polityczne, poprzez badanie przestrzeni publicznej. Poszukiwanie śladów przez dwóch bohaterów, którzy działają niezależnie od siebie, w oczywisty sposób uzmysławia nam złożoność zbiorowego pamiętania i rozumienia teraźniejszości. Film jest zarówno portretem miasta, kultury pamięci, jak i współczesnym dokumentem historycznym dotyczącym aktualnych ruchów politycznych w Europie. Polityczno-poetycki esej o przeszłych, teraźniejszych i przyszłych rewolucjach stawia za Walterem Benjaminem pytanie: czy należy chronić osiągnięcia przeszłości przed teraźniejszością?

***

Białystok – miasto we wschodniej Polsce, było ważnym ośrodkiem ruchu anarchistycznego w Europie. Uważany za symbol pokojowego współistnienia różnych religii i kultur; jest miejscem urodzenia Ludwika Lejzera Zamenhofa, twórcy języka esperanto. W XXI wieku wydawać się może, że niewiele pozostało z robotniczego charakteru miasta zamieszkałego kiedyś przez ludność żydowską. Nieliczne w krajobrazie miasta ślady, które przetrwały, są pielęgnowane przez jednostki. Mogą je odczytać tylko ci, którzy wiedzą o ich pochodzeniu, a właściwie ci, którzy chcą je poznać. Ale nie tylko odległa przeszłość jest wyryta w pejzażu miasta, również ta najbliższa pozostawia swoje znaki i symbole na ścianach domów, w parkach i na placach.

Instalacja „Kreślenie początków – historia idei (Remapping the origins – a history of ideas)” (oparta na materiale z 42-minutowego filmowego eseju Johannesa Gierlingera) pozwala odkrywać te ślady poprzez podążanie za ich nieodłącznymi sprzecznościami, pamięcią, zapominaniem i zapamiętywaniem. Przyglądając się pracy Gierlingera, uświadamiamy sobie, jak głęboko przeszłość wpisana jest w tkankę miasta. Jednak w codziennej rutynie życia ten fakt zazwyczaj umyka uwadze, istnieje (prawie) niepostrzeżenie. Czy prawdziwe jest stwierdzenie, że w mieście rzadko poświęca się czemuś mniej uwagi niż pomnikom? Czy ma to związek z tym, że niewielu podejmuje się trudu przeniesienia ich z przeszłości do teraźniejszości?

Johannes Gierlinger, „Kreślenie początków – historia idei"

Johannes Gierlinger, „Kreślenie początków – historia idei"

Johannes Gierlinger, „Kreślenie początków – historia idei"

Johannes Gierlinger, „Kreślenie początków – historia idei"

[Cztery zdjęcia pokazujące instalację artystyczną w galerii. Instalacja składa się z filmów prezentowanych na telewizorach kineskopowych, materiałów audio oraz transparentnych tablic z kopiami materiałów archiwalnych]

Instalacji stara się uchwycić, w jaki sposób wydarzenia polityczne odbijają się na wyglądzie miast, życiu codziennym i umysłach ludzi. Co młodzi ludzie myślą o pamiętaniu i zapominaniu? Jakie znaczenie ma dla nich historia? Te pytania same nasuwają się na myśl w mieście takim jak Białystok (notabene miejscu urodzenia również Dzigi Wiertowa), które w XX wieku uległo ekstremalnym przemianom.

Dziś Białystok, położony na obrzeżach Unii Europejskiej, pozostaje niemal zapomniany; staje się przedmiotem zainteresowania zachodnioeuropejskich mediów jedynie wtedy, kiedy potrzebny jest przykład ilustrujący sprzeczności i skutki zmian politycznych, które tutaj manifestują się wyraźniej niż gdziekolwiek indziej w Europie. Praca „Remapping the origins – a history of ideas” jest więc nie tylko portretem miasta we wschodniej Polsce, ale być może także przykładem refleksji na temat przyszłości Europy, w której światopogląd autorytarnego nacjonalizmu zdaje się odgrywać coraz większą rolę, w przeciwieństwie do pluralistycznego współistnienia.

Teksty: Aleksandra Kołodziejczyk, Karl Wratschko
Tłumaczenie z j.niemieckiego: Zofia nierodzińska

Johannes Gierlinger – (ur. 1985) studiował na Akademie der bildenden Künste w Wiedniu. W swojej działalności zajmuje się historią, pamięcią, wspomnieniami oraz formami oporu i ich reprezentacją. W formie esejów filmowych bada interpretacje, wątpliwości i tworzy potencjalne przyszłe obrazy. Jego realizacje pokazywane były na krajowych i międzynarodowych festiwalach filmowych i w instytucjach, m.in. Visions Du Réel Nyon, Belvedere21 Vienna, Werkleitz Center for Media Art, CPH:DOX, Edinburgh International Film Festival, mumok cinema, Diagonale Graz. Mieszka i pracuje w Wiedniu.

Newsletter

Bądź z nami na bieżąco – Zapisz się do naszego newslettera i śledź nas w mediach społecznościowych: