Gra: Zrozumieć Zachód
Level 1: Przeprowadzka
Styczeń 2015 roku, mam 15 lat, od teraz mieszkam w Polsce, od teraz rozpoczynam grę pod tytułem „Zrozumieć Zachód”, od teraz lepsi są ludzie mający paszporty z orłem w koronie. Teraz to oni mają władzę, bo są inni, bo są lepsi, bo pochodzą z lepszego Państwa, z Zachodu.
Nie opuściłam rodzinnego domu, ponieważ rozpoczęła się wojna. Mówię to ludziom, lecz sama nigdy do końca w to nie uwierzyłam. Opuściłam dom dlatego, że państwo jest zarządzane przez bandytów i złodziei. Mój kraj rodzinny jest zarządzany przez miliarderów.
***
– Zły rząd, długie kolejki do lekarzy… – słyszę.
„Robią przekręty, ale nie dużo. Darmowa medycyna i NFZ…” – odpowiadam w myślach.
– Brudno, szaro i smutno… – słyszę ponownie.
„Czysto, wszędzie są śmietniki, kolorowe bloki i uśmiechnięci ludzie…” – myślę ja.
„Koniec narzekań” – mówi wychowawczyni, tym samym kończy dyskusję w mojej głowie. „Nie byliście w innym Państwie, gdzie warunki życia są na niższym poziomie niż w Polsce” – mówi i ukradkiem patrzy na mnie. Mam 15 lat, jestem na lekcji geografii i wcale nie obrażam się na zaistniałą sytuację. Ludzie mówią, że za prawdę nie można się obrażać. Mrugam do nauczycielki, pokazując, że się zgadzam i zaczynam myśleć o tym, jakie możliwości miałabym, gdybym 15 lat temu urodziła się w innej części Europy, a nie 2000 kilometrów na wschód.
luty 2015
***
– Ukra, Ukra, piłka…
– Podaj, Ukra…
– Ukra…
Na treningach wołają na mnie Ukra. Nikt nie nazywa po imieniu, chociaż nie jest skomplikowane, a właściwie brzmi dość polsko. Nie skupiają się na niczym innym niż mój kraj pochodzenia. Dla nich to pewna nowinka, pierwszy raz w swoim życiu widzą obcokrajowca. Dla mnie to przykre, że za każdym razem podkreślają, iż jestem inna, obca.
marzec 2015
***
Wyjście całą klasą do kina ucieszy każdego ucznia, zamiast równań będą film i popcorn. Wyjątkowo ta radość nie należy do każdego, cała szkoła idzie na premierę filmu Wojciecha Smarzowskiego „Wołyń”. Wołyń – ludobójstwo dokonane na Polakach. Ludobójstwo dokonane na Polakach – UPA. UPA – Ukraina. Według polskich nastolatków to bardzo dobra okazja, żeby obwiniać mnie za tragedię sprzed 73 lat i mówić okropieństwa o mojej ojczyźnie i o narodzie ukraińskim.
Lata 1943–1944 dla moich przodków były takie same jak dla ich przodków. Uciekali przed wojną, uciekali przed ludobójstwem, uciekali z Polski na wschód, żeby przeżyć. Dzięki ich odwadze i decyzji teraz żyję.
październik 2016
***
– Polska dla Polaków! Wypierd@laj na Ukrainę!
luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2015
styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2016
styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2017
styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2018
styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2019
styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2020
styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2021
styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2022
styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj, czerwiec, lipiec, sierpień, wrzesień, październik, listopad, grudzień 2023
styczeń, luty, marzec, kwiecień, maj 2024
***
– Matura – to bzdura! – śmieją się koledzy i koleżanki z klasy.
„Zaliczona matura na 5… Mniej niż 0…” – leci zewsząd w radio.
Jeden z najbardziej odpowiedzialnych momentów w życiu każdego nastolatka – egzamin dojrzałości. Jestem osobą dojrzałą, dla mnie ten egzamin jest egzaminem, który pokaże wszystkim, że dałam radę i jeszcze nie raz będę mogła pokonać kolejny stopień. Pisemny polski i „Lalka” Bolesława Prusa – prawdziwy egzamin polskości. Matematyka i wzory skróconego mnożenia, po drodze na egzamin tłumaczę przyjaciółce, czym są, niestety nie zdała, ale nie chodziło tylko o te wzory.
Z językiem obcym mam przywileje – wybieram swój ojczysty rosyjski, który dla każdego innego jest obcy, ale nie dla mnie. Egzaminatorzy się cieszą, że wszystko trwało tylko 27 minut. Angielski, rosyjski, matematyka, rozszerzenia – wszystko z górki, wszystko się udaje.
Dzień X – ustny polski, w myślach i sercu błagam kogoś tam wyżej, żeby nie trafić na zagadnienia językowe. Jestem ostatnia na liście egzaminacyjnej, po odpowiedzi staję się pierwsza, na liście z wynikami. Zdałam na 100%. Wszyscy mówią, że to przypadek, że przez to, że jestem z Ukrainy, nauczyciele nie wierzą, przyjaciółka tłumaczy mój wynik tym, że komisji zrobiło się żal i dlatego dali mi najwyższą notę. Tylko ja wiem, że zasłużyłam, jestem z siebie dumna, egzamin dawania sobie rady zaliczony.
maj 2016
***
Chcę zostać tłumaczką, na studiach słyszę komentarze od profesora, że osoby ze Wschodu są gorsze, mają gorsze aparaty mowy i są mniej uzdolnione. Doktorzy dają dodatkowe zadania, bo jestem stamtąd i dużo rzeczy już umiem. Mówią, że znam rosyjski i wybrałam łatwiznę, a ja po prostu chcę tłumaczyć. Mówią, że wybrałam studia, żeby nic nie robić i nie zostaję dopuszczona do egzaminu. Mówią, że nie dam rady, ale ja wiem, że to zrobię. Na roku razem ze mną zaczynało studiować około 20 osób ze Wschodu, a skończyła tylko jedna.
wrzesień 2017
Oni mówią, a ja uparcie pokazuję sobie i każdemu, że dam radę, działam, uczę się, zdobywam doświadczenie. Oni mówią i nawet nie wiedzą, że za ileś lat będę tłumaczyć nie tylko mniejsze projekty, ale również dla Reprezentacji Ukrainy podczas UEFA Women’s Futsal EURO 2022, dla działaczy kultury w ramach międzynarodowego projektu PerspAKTIV, dla rektora jednej z największych uczelni artystycznych w Polsce i dla wielu innych.
***
„W składzie zgłoszonej drużyny może być uwzględniona dowolna liczba zawodników cudzoziemców spoza obszaru Unii Europejskiej, jednakże w protokole meczowym może być zgłoszony jeden zawodnik cudzoziemiec spoza obszaru Unii Europejskiej…” – tak wygląda regulamin rozgrywek w piłkę nożną plażową, tak Zarząd Polskiego Związku Piłki Nożnej oraz statut PZPN decydują, kto będzie grać, a kto oglądać mecz z trybun.
Podczas Mistrzostw Polski kobiet w piłce nożnej plażowej musiałam oglądać połowę meczy z trybun, nie miałam kontuzji, ale również unijnego obywatelstwa. Koleżanki z Hiszpanii i innych państw UE grały, strzelały bramki i cieszyły się sukcesami wraz z drużynami. Nie były Polkami, ale miały moc dwunastu żółtych gwiazd na granatowej fladze.
lipiec 2018
***
– Dobrze, że się zaczęła wojna, Rosja ma rację i zabije cały twój naród, należą wam się te wszystkie bomby, naboje i śmierci… – krzyczy do mnie w parku jakiś czternastolatek. Pierwszy raz od dłuższego czasu nie wiem, co powiedzieć.
marzec 2022
***
– Musimy zrezygnować z obejrzenia mieszkania, przed chwilą wynająłem innym osobom – słyszę przez słuchawkę, a 5 minut później znajoma umawia się na oględziny.
– Problem w tym, że pochodzę z Ukrainy? – pytam ze swoim akcentem.
– Nie, naprawdę już wynająłem… Nie chodzi o pochodzenie…
– Będę wdzięczna za śmiałość i szczerość…
– Nie, nie, nie patrzę na to… – chwila milczenia. – Tak, pani jest z Ukrainy…
Dopiero po kilku minutach i pytaniach słyszę prawdę, mam polskie obywatelstwo, rosyjski akcent i ukraińskie pochodzenie.
wrzesień 2023
***
– Jestem zainteresowana kupnem, mam gotówkę…
Moja wypowiedź zostaje przerwana.
– Pani należy do ukraińskiej mafii, nie sprzedam swojego auta.
Koniec rozmowy.
luty 2024
Marzec 2024 roku, mam 24 lata, od 9 lat mieszkam w Polsce, od dłuższego czasu gram w inną grę, w grę pod tytułem „Zrozumieć Wschód”. Od 4 lat mam paszport z orłem w koronie, od 4 lat, według swoich wcześniejszych wniosków, to ja jestem lepsza. Teraz to ja mam władzę, bo jestem inna, bo jestem lepsza, bo mam obywatelstwo Państwa Zachodniego.
Tak nie jest, myliłam się. Polacy nie akceptują książąt półkrwi, a Ukraińcy czują się zdradzeni.
Na co dzień zasypiam w Polsce, śnię o swoim ukraińskim domu po polsku z rosyjskim akcentem. Dla siebie jestem taka sama jak wy, ale dla was wciąż jestem inna.
Gra: Zrozumieć Zachód Wschód
Level 2: Życie
Marzec 2024 roku, mam 24 lata, od 9 lat mieszkam w Polsce, mam przyjaciół i znajomych. Skończyłam szkołę, dostałam się na studia, obroniłam dwie prace dyplomowe. Mam pracę, którą lubię, działam przy interesujących projektach i poznaję ciekawych ludzi. Czuję się bezpiecznie, stabilnie i wiem, że mam świetlaną przyszłość. Jestem prawie szczęśliwa, choć często tęsknię za Wschodem.
Ostatni raz w domu byłam w 2019 roku, zaczynam zapominać, jak tam jest, na Wschodzie. Nie orientuję się w tym, jak tam wszystko obecnie funkcjonuje. Przestaję rozumieć Wschód, zaczynam nową grę.
Yuliya / Julia Zalozna – tłumaczka, specjalistka ds. organizacji i promocji wystaw na Uniwersytecie Artystycznym im. Magdaleny Abakanowicz w Poznaniu. Ukończyła filologię rosyjską na specjalności przekładoznawstwo i studia podyplomowe kształcenia tłumaczy języka rosyjskiego na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Jako tłumaczka współpracowała między innymi z Wydawnictwem Miejskim Posnania, Galerią Miejską Arsenał, tłumaczyła dla Reprezentacji Ukrainy podczas UEFA Women’s Futsal EURO 2022.