Słownik poliamoryczny

KOMPERSJA – przeciwieństwo zazdrości – radość czerpana z faktu udanej dodatkowej relacji ukochanej osoby, jej aktywności seksualnej lub dobrego samopoczucia związanego z jej innym związkiem.

ANARCHIA RELACYJNA – podejście do miłości, przyjaźni i związków, w którym akcentowana jest wolność każdej osoby do nawiązywaniu dowolnych relacji. Wedle tej idei żaden związek nie powinien być nawiązywany lub ograniczany z poczucia obowiązku lub z powodu istniejących kulturowych obostrzeń, co oznacza „dobra relacja”. Każdy kształt związku, jego czas trwania oraz poziom zaangażowania jest dopuszczalny. W anarchii relacyjnej brak wyraźnego rozróżnienia między miłością, przyjaźnią i innymi przejawami bliskości. Każda formuła bliskości dopuszcza troskę i zaangażowanie, choć ich nie narzuca. Reguły, jeśli są potrzebne, tworzone są dla każdej relacji indywidualnie.

SWINGOWANIE – zaangażowanie seksualne poza główną relacją, zazwyczaj (choć niekoniecznie) mające miejsce w specjalnych okolicznościach (na przykład w określonym miejscu i czasie, w obecności głównego partnera). Jest to formuła relacji kładąca nacisk przede wszystkim na swobodę seksualną, lecz rzadko dopuszczająca niewyłączność emocjonalną (jeśli tak się dzieje, partnerzy określają się wówczas raczej jako poliamoryczni). Swingowanie jest popularną od wielu dekad praktyką, obecną wśród ludzi o bardzo różnych poglądach dotyczących polityki, społeczeństwa czy religii. Ze względu na reguły dotyczące okoliczności kontaktów seksualnych oraz związanej z tym do pewnego stopnia kontroli nad zachowaniem partnera, ta praktyka bardziej odpowiada osobom, dla których związek seksualnie otwarty lub poliamoria mogą się wydać nieprzewidywalne lub zagrażające. Istnieją jednak również tak zwane otwarte formy swingowania, które dopuszczają aktywność seksualną poza spotkaniami swingersów i niekoniecznie w obecności głównego partnera

ZWIĄZEK OTWARTY – w szerokim znaczeniu jest to każdy związek, który nie jest monogamiczny seksualnie (czyli na przykład związek swingujący lub duża część związków poliamorycznych). W węższym znaczeniu tego terminu jest to każdy związek, w którym partnerzy pozwalają sobie nawzajem na zaangażowanie seksualne poza głównym związkiem, ale nie na związki miłosne lub romantyczne. Jest to forma zazwyczaj bardziej otwarta niż swingowanie i dopuszcza na przykład randki czy wyjazdy z kochankiem. To popularna forma konsensualnej niemonogamii, praktykowana przez wiele historycznych i współczesnych postaci kultury, wśród nich najbardziej znani to: Bertrand Russell, Jean Paul Sartre, Simone de Beauvoir, Henry Miller czy Salvador Dali. W Polsce słynny związek otwarty ze swoimi partnerami tworzyły między innymi Irena Krzywicka i Kalina Jędrusik. Ważne jest, aby być ostrożnym podczas używania tego terminu, ponieważ może on mieć bardzo różne konotacje dla różnych osób.

ENERGIA NOWEGO ZWIĄZKU (NEW RELATIONSHIP ENERGY, NRE) – silne, niemal obezwładniające uczucie zauroczenia i podniecenia, towarzyszące początkowi nowego romantycznego związku. NRE jest jedną z przyczyn pociągu niektórych ludzi do praktykowania poliamorii, lecz również jednym z trudniejszych doświadczeń dla partnera dłuższego stażem, którego partner jest w stanie NRE. Zapobieganie możliwym negatywnym konsekwencjom dla dłuższego związku jest jednym z wyzwań poliamorii.

MONO/POLY – związek osoby identyfikującej się jako poliamoryczna z osobą identyfikującą się jako monogamiczna. Może być seksualnie lub emocjonalnie otwarty po stronie osoby poliamorycznej, lecz nie musi.

METAMOUR – metamour to partner partnera, z którym pierwsza osoba nie ma własnej relacji seksualnej lub emocjonalnej.

NIE PYTAJ, NIE MÓW (DON’T ASK, DON’T TELL) – relacja, w której osoba może mieć dodatkowe relacje seksualne lub romantyczne pod warunkiem, że jej partner nie wie nic o tych dodatkowych związkach i nie spotyka żadnej z tych innych osób. Choć dla niektórych taka umowa jest atrakcyjna, duża część poliamorycznych osób nie akceptuje tego typu układu, gdyż niesie on z sobą pewne niebezpieczeństwa. Najczęstszym jest możliwość ukrywania pod przykrywką „nie pytaj, nie mów” związku otwartego bez faktycznej zgody partnera.

MONOGAMIA EMOCJONALNA (lub WIERNOŚĆ EMOCJONALNA) – formuła związku, w której założona jest wyłączność romantyczna dwojga partnerów, lecz niekoniecznie wyłączność seksualna. Na przykład wiele osób zaangażowanych w swingowanie jest emocjonalnie monogamicznych, a rozwinięcie uczucia do dodatkowego partnera uważane jest wówczas za zdradę

WOLNA MIŁOŚĆ – przekonanie, że relacje seksualne powinny być nieograniczone ideą miłości, zaangażowania, małżeństwa lub innego typu zobowiązania. Wielu zwolenników wolnej miłości sprzeciwia się całkowicie koncepcji małżeństwa, ponieważ postrzegają je jako sposób na narzucanie ograniczeń i obowiązków na seksualność. Jest to wyrażenie obecnie odchodzące w przeszłość, zastępowane terminem anarchii relacyjnej (która kładzie nacisk również na różne odcienie bliskości, nie tylko na wolność seksualną).

ZASADA 100 KM – każdy rodzaj porozumienia między partnerami dopuszczający wzajemną niewyłączność seksualną, ale tylko podczas geograficznego oddzielenia. Bywa stosowane jako rozwiązanie na dłuższą rozłąkę (na przykład w sytuacji, gdy jedna osoba ma dłuższy pobyt pracowniczy za granicą) lub jako środek zabezpieczający przed spotykaniem się dodatkowych partnerów ze stałym partnerem. Zazwyczaj zasada ta niesie ukryte zrozumienie, że gdy partnerzy są ponownie blisko siebie, związek stanie się monogamiczny.

RELACJA WYŁĄCZNA – związek seksualnie lub emocjonalnie monogamiczny lub poliwierny, czyli związek kilku osób, które zobowiązują się do wyłączności seksualnej i emocjonalnej w obrębie swojej grupy.

PRZYJAŹŃ Z BONUSEM (FRIENDS WITH BENEFITS) – związek, w którym dwie (lub więcej) zaprzyjaźnione osoby zgadzają się na aktywność seksualną, ale bez oczekiwania miłości romantycznej i związanych z nią praktycznych lub emocjonalnych uwikłań, które zazwyczaj towarzyszą relacjom miłosnym.

HOT BI BABE ( lub inaczej: JEDNOROŻEC) – osoba biseksualna, zazwyczaj kobieta, która zechce dołączyć do istniejącej pary. Para często zakłada, że hot bi babe będzie emocjonalnie i seksualnie związana z obydwoma członkami tej pary, nie żądając niczego lub nie robiąc niczego, co mogłoby spowodować niedogodności dla ich związku. Określenie to jest stosowane ironicznie, w celu wskazania powierzchownego traktowania idei poliamorii przez parę szukającą owego mitycznego jednorożca. Zazwyczaj bowiem fantazja o hot bi babe zakłada hierarchiczność, czyli mniej poważne traktowanie kochanki niż „głównego” partnera.

Katarzyna Grunt-Mejer: Kierownik merytoryczny studiów podyplomowych seksuologia praktyczna. Adiunkt w Katedrze Psychologii Klinicznej i Zdrowia na Uniwersytecie SWPS w Poznaniu. Doktor nauk humanistycznych w dziedzinie psychologii, z dodatkowym wykształceniem w zakresie seksuologii, filozofii i bioetyki. W pracy naukowej zajmuje się zagadnieniami etyki seksualnej, pomocy psychologicznej, funkcjonowania bliskich związków oraz seksuologią.

Katarzyna Kukuła: malarka, absolwentka krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych;

„Mam wewnętrzny imperatyw do tworzenia. Wizje przychodzą i żądają urzeczywistnienia. Prace […] mówią o wolności, niezależności, odwadze i kreatywności. Kobieca seksualność jest tak złożonym tematem. Przez lata narosły o niej różne mity, a ona i tak ucieka z „szuflady” i zachowuje swoją świeżość. Jest tajemnicą. A ja, jak każdy człowiek, uwielbiam odkrywać sekrety.”